11 Οκτ
Πόσο χώρο καταλαμβάνει στον εγκέφαλο μας η μουσική όταν γυμναζόμαστε ώστε να μην έχει αυτός τα περιθώρια να αντιληφθεί την κόπωση που μας προκαλεί η άσκηση;
Η μουσική είναι γνωστό ότι προκαλεί εργογονικά αποτελέσματα στην απόδοση της άσκησης. Μία πρόσφατη μελέτη[1] που δημοσιεύθηκε στο “Journal of Sports Science and Medicine”, εξέτασε τα αποτελέσματα της μουσικής στην αντίληψη και την απόδοση της κόπωσης όταν ασκούμαστε, λαμβάνοντας υπόψη διαφορετικές χρονικές στιγμές, δηλαδή:
- Όταν ακούμε μουσική κατά τη διάρκεια ολόκληρης της άσκησης
- Όταν ακούμε μουσική όταν αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε την κόπωση από την άσκηση
- Όταν δεν ακούμε καθόλου μουσική
Ο εγκέφαλός μας καταγράφει τον βαθμό δυσκολίας της άσκησης και αυτό το φαινόμενο ονομάζεται “αντιληπτή προσπάθεια”, όπως είχαμε αναφέρει σε ένα προηγούμενο άρθρο μας[2]. Έτσι, οι έντονες ασκήσεις, όπως είναι το σπριντ, καταγράφονται ως ασκήσεις που απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια σε σχέση με τις ασκήσεις ήπιας έντασης, όπως το περπάτημα. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι, όταν η προπόνηση συνοδεύεται από ακρόαση μουσικής, γίνεται αντιληπτή από τον εγκέφαλο ως πιο εύκολη, ακόμα κι αν ο αθλητής πιέζει τον εαυτό του περισσότερο από το συνηθισμένο. Μια θεωρία που εξηγεί το φαινόμενο αυτό είναι ότι ο εγκέφαλος έχει συγκεκριμένο περιθώριο για την προσοχή που μπορεί να δώσει. Έτσι, αν η μουσική καταλαμβάνει κάποιο μέρος της προσοχής του, τότε αφιερώνει λιγότερο χώρο για να καταγράψει το βαθμό δυσκολίας της προπόνησης.
Μία μελέτη στο περιοδικό “Frontiers in Psychology” [3] υποστηρίζει ότι η ακρόαση μουσικής σε υψηλό τέμπο (ρυθμό) μειώνει την αντιληπτή προσπάθεια (τον βαθμό δυσκολίας που αισθανόμαστε) κατά τη διάρκεια της άσκησης και αυξάνει τα οφέλη της. Μήπως η αντιληπτή προσπάθεια συνδέεται με την αρχαία ναυτική μας ιστορία, όταν ο αυλητής παίζοντας μουσική στις αθηναϊκές τριήρεις έδινε το τέμπο στους κωπηλάτες ώστε να μην καταγράφεται η δυσκολία του έργου τους στον εγκέφαλο;
Τα βασικά σημεία της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Journal of Sports Science and Medicine συνοψίζονται στα ακόλουθα:
- Όταν ακούμε μουσική κατά τη διάρκεια ολόκληρης της άσκησης, αυτό μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση της αντίληψης της κόπωσης και στη συνέχεια να βελτιώσει την απόδοση σε ασκήσεις ισομετρικής δύναμης
- Τα εργογονικά αποτελέσματα μπορεί να υποχωρήσουν εάν ακούμε μουσική μόνο κατά τη διάρκεια της κόπωσης
- Η εργογονική επίδραση της μουσικής μπορεί να αποδοθεί στην ικανότητά της να καθυστερεί την αντίληψη της κόπωσης (δηλαδή, να χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να «κουραστούμε») παρά στην αυξημένη ικανότητα να αντιστέκεται στη συσσωρευμένη κόπωση.
- Η μουσική δεν επηρέασε τον καρδιακό ρυθμό ή τις αλλαγές του γαλακτικού στο αίμα σε καμία από τις δοκιμές.
Η μουσική μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την άσκηση και την αθλητική απόδοση επειδή προωθεί αποτελέσματα ψυχολογικά (π.χ. πιο θετικό σθένος επιδράσεων), φυσιολογικά (π.χ. μειωμένη κατανάλωση οξυγόνου), ψυχοσωματικά (π.χ. μειωμένη αντιληπτή προσπάθεια) και τα καθαυτά οφέλη της σωματικής απόδοσης. Συγκεκριμένα:
- η μουσική μπορεί να εκτρέψει την προσοχή των ασκουμένων από την ταλαιπωρία και την κούραση που συνήθως συνδέονται με τη σωματική άσκηση.
- Αρκετά μουσικά χαρακτηριστικά, όπως ο ρυθμός, η συγχρονικότητα με τη δραστηριότητα, οι παρακινητικές ιδιότητες, οι στίχοι και η ένταση, έχουν συσχετιστεί με εργογονικά αποτελέσματα στην απόδοση της άσκησης (Karageorghis and Priest, 2012, Terry et al., 2020). Για παράδειγμα, η ακρόαση δυνατής μουσικής σε γρήγορο ρυθμό ενισχύει τις καρδιοαναπνευστικές αποκρίσεις, οδηγώντας σε βελτιωμένη απόδοση τρεξίματος στον διάδρομο (Edworthy and Waring, 2006).
Κατά τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι, ενώ η εισαγωγή της μουσικής κατά την έναρξη μιας δοκιμής τρεξίματος 5 χιλιομέτρων (δηλαδή το πρώτο 1,5 χλμ.) μείωσε τις σκέψεις που σχετίζονται με τις σωματικές αισθήσεις που εμπλέκονται με την άσκηση και επέτρεψε αυξημένη ταχύτητα στο τρέξιμο και βελτιωμένη απόδοση, το ίδιο ευεργετικό αποτέλεσμα δεν παρατηρήθηκε όταν εφαρμόστηκε μουσική στο τέλος της δοκιμής (δηλαδή, το τελευταίο 1,5 km). Κάποιες μελέτες υποστήριξαν ότι η μουσική μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της εστίασης της προσοχής των αθλητών ή των ασκούμενων αποσπώντας τους την προσοχή από τις δυσάρεστες αισθήσεις που σχετίζονται με τη σωματική προσπάθεια και την κόπωση (Terry et al., 2020).
Προηγούμενες εργασίες έχουν διερευνήσει την εφαρμογή της μουσικής σε διαφορετικά χρονικά σημεία, για παράδειγμα, πριν από μια άσκηση, κατά τη διάρκεια της άσκησης και κατά τις περιόδους ανάπαυσης των διαλειμματικών συνεδριών (μουσική για ανάπαυση). Για παράδειγμα, η ακρόαση μουσικής κατά τη διάρκεια μιας δοκιμασίας 6 λεπτών ολοκλήρωσης τρεξίματος είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη μέση ταχύτητα τρεξίματος.
Ωστόσο, πέρα από τις υπάρχουσες έρευνες υπάρχει ανοιχτό πεδίο για μελλοντικές μελέτες προκειμένου:
– να διευρύνουμε την κατανόησή μας για τις επιπτώσεις του χρονισμού της μουσικής στην απόκριση του σώματος μας, χρησιμοποιώντας μία μεγαλύτερη ποικιλία ασκήσεων
– να εξετάσουμε την άμεση αξιολόγηση της εστίασης της προσοχής και να εφαρμόσουμε τεχνικές για το πώς οι διάφορες χρονικές στιγμές που ακούμε μουσική κατά την προπονητική μας ρουτίνα μπορεί να επηρεάσει τις κεντρικές περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην αντίληψη της κόπωσης.
– να διερευνήσουμε πώς οι διάφορες χρονικές στιγμές ακρόασης μουσικής κατά την προπονητική ρουτίνα μπορούν να επηρεάσουν διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες, για παράδειγμα σε σχέση με διάφορες αποκρίσεις στην άσκηση, όπως ο καρδιακός ρυθμός, το γαλακτικό οξύ και η αντίληψη της κόπωσης.
Επιπλέον, η χρήση ασύρματων ακουστικών για να ακούμε τη μουσική που μας αρέσει όταν γυμναζόμαστε, θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική και βολική επιλογή όταν σχεδιάζουμε την προσωπική μας προπόνηση.
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι η ακρόαση μουσικής κατά τη διάρκεια ολόκληρης της άσκησης μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη της αντίληψης της κόπωσης σε ασκήσεις ισομετρικής δύναμης, ενώ η ακρόαση μουσικής κατά τη διάρκεια της κούρασης έχει μόνο ένα μέτριο αποτέλεσμα. Για να επιτύχουν τα βέλτιστα εργογονικά αποτελέσματα στις ασκήσεις ισομετρικής δύναμης, οι αθλητές και οι αθλούμενοι μπορούν επομένως να ακούν μουσική πριν και κατά τη διάρκεια ολόκληρης της άσκησης καθώς και κατά τη διάρκεια των περιόδων ανάπαυσης. Τα ευρήματά των ερευνών μπορεί να βοηθήσουν στην εφαρμογή πιο αποτελεσματικών στρατηγικών συγχρονισμού της μουσικής προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση της μυϊκής αντοχής και η προσαρμογή στην προπόνηση.
ΠΗΓΕΣ
– [1] https://doi.org/10.52082/jssm.2024.258 – Music Timing Differentiates Fatigue Perception and Performance during Isometric Strength Exercises: A Crossover Randomised Trial
– [2] https://www.yava.gr/blog/perception-of-effort/ – Αντιληπτή Προσπάθεια: Το κλειδί για να πετύχουμε τους σωματικούς μας στόχους
– [3]https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2020.00074/full – The Psychophysiological Effects of Different Tempo Music on Endurance Versus High-Intensity Performances
Δέσποινα Ιωαννίδου – Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης (Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
