10 Ιαν
Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για τρόφιμα και συμπληρώματα διατροφής πλούσια σε αντιοξειδωτικά που ωφελούν την υγεία αλλά μπορεί να μην κατανοούμε πλήρως τι είναι τα αντιοξειδωτικά ή πώς λειτουργούν στο σώμα μας.
Τι είναι και τι κάνουν τα αντιοξειδωτικά; Είναι ενώσεις που μειώνουν ή αναστέλλουν την κυτταρική βλάβη επειδή έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν βλαβερά μόρια που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες. Κανονικά οι ελεύθερες ρίζες παίζουν σημαντικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία του σώματος και συμβάλλουν στην υγεία του ατόμου. Ωστόσο, όταν το σώμα παράγει περίσσεια ελεύθερων ριζών, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ασθενειών, όπως οι καρδιακές παθήσεις και ο καρκίνος. Τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες προτού αυτές προκαλέσουν βλάβη στις πρωτεΐνες, τα λιπίδια και το DNA.
Το αμυντικό σύστημα των αντιοξειδωτικών. Τα κύτταρα μας διαθέτουν αντιοξειδωτικά ένζυμα ως αμυντικό σύστημα, που βοηθούν στον έλεγχο της παραγωγής ελεύθερων ριζών. Αυτά τα ένζυμα είναι γνωστά ως αμυντικά αντιοξειδωτικά πρώτης γραμμής. Βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων ελεύθερων ριζών εξουδετερώνοντας τόσο τις ελεύθερες ρίζες όσο και άλλα μόρια που έχουν τη δυνατότητα να γίνουν ελεύθερες ρίζες.
Το σώμα παράγει επίσης αντιοξειδωτικά μέσω του μεταβολισμού. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα αντιοξειδωτικά που το σώμα δεν μπορεί να παράγει, πράγμα που σημαίνει ότι ένα άτομο πρέπει να τα καταναλώνει μέσω τροφής ή λαμβάνοντας συμπληρώματα διατροφής. Αυτά τα θρεπτικά αντιοξειδωτικά περιλαμβάνουν καροτενοειδή, αντιοξειδωτικές βιταμίνες, όπως η C και E, σελήνιο, μαγγάνιο, ψευδάργυρο, φλαβονοειδή, ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα.
Να παίρνουμε αντιοξειδωτικά από τρόφιμα ή από συμπληρώματα; Τρόφιμα όπως φρούτα, λαχανικά, μπαχαρικά και ξηροί καρποί περιέχουν χιλιάδες διαφορετικές ενώσεις που δρουν ως αντιοξειδωτικά. Για παράδειγμα, τα σταφύλια, τα μήλα, τα αχλάδια, τα κεράσια και τα μούρα περιέχουν αντιοξειδωτικά πολυφαινόλης. Υπάρχουν πάνω από 8.000 διαφορετικά αντιοξειδωτικά πολυφαινόλης στη φύση. Τα φρούτα και τα λαχανικά με έντονα χρώματα περιέχουν επίσης υψηλές συγκεντρώσεις καροτενοειδών.
Ωστόσο, αυτά τα φυσικά αντιοξειδωτικά που προέρχονται από τρόφιμα είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που βρίσκονται στα συμπληρώματα διατροφής. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλές μορφές βιταμίνης Ε, συμπεριλαμβανομένης της συνθετικής βιταμίνης Ε και της φυσικής βιταμίνης Ε. Όλες αυτές οι μορφές βιταμίνης Ε μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στο σώμα. Επιπλέον, τα συμπληρώματα περιέχουν συνήθως συμπυκνωμένες δόσεις απομονωμένων αντιοξειδωτικών ενώσεων που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία διαφορετικά από τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Η λήψη ενός συμπληρώματος αντιοξειδωτικών σε πολύ υψηλή δόση μπορεί να μην ταιριάζει σε όλους και μπορεί ακόμη και να είναι επιβλαβής για μερικούς ανθρώπους.
Μπορούν τα αντιοξειδωτικά να βλάψουν την υγεία; Είναι σαφές ότι μια δίαιτα επικεντρωμένη σε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, ειδικά σε φρούτα και λαχανικά, είναι ευεργετική για τη γενική υγεία. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη συμπληρωμάτων που περιέχουν συμπυκνωμένες δόσεις αντιοξειδωτικών μπορεί να ωφελήσει ορισμένες πτυχές της υγείας. Για παράδειγμα, οι ερευνητές έχουν συνδέσει τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα – συμπεριλαμβανομένων των λιπαρών ωμέγα-3, της κουρκουμίνης, του σεληνίου, της ρεσβερατρόλης και της βιταμίνης CT – με διάφορα ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία.
Πόσο ασφαλή είναι τα συμπληρώματα αντιοξειδωτικών; Αν και ορισμένα αντιοξειδωτικά μπορεί να αποφέρουν οφέλη για την υγεία όταν ένα άτομο τα παίρνει για συγκεκριμένο λόγο, αυτό δεν σημαίνει ότι η λήψη αντιοξειδωτικών ως συμπληρώματα διατροφής είναι πάντα ασφαλής ή απαραίτητη. Κάποια αξιόπιστη έρευνα προτείνει ότι η λήψη ορισμένων αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα σε υψηλές δόσεις μπορεί να είναι επιβλαβή σε ορισμένους πληθυσμούς. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες έχουν συνδέσει τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη σε υγιείς άνδρες. Ομοίως, μελέτες έχουν συνδέσει τη λήψη συμπληρωμάτων βήτα καροτίνης με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα στους καπνιστές.
Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η λήψη υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων με βιταμίνη Ε, βιταμίνη Α και βήτα-καροτίνη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θνησιμότητας. Αυτό υποδηλώνει ότι η λήψη συμπληρωμάτων ορισμένων αντιοξειδωτικών μπορεί να διαταράξει το φυσικό δίκτυο αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού και ακόμη και να βλάψει την υγεία όταν λαμβάνονται ακατάλληλα.
Συμπέρασμα. Για τους λόγους που περιγράφηκαν, οι ειδικοί προτείνουν να επικεντρωθούμε στην κατανάλωση αντιοξειδωτικών μέσω των τροφών που τρώμε. Δεν συνιστούν να λαμβάνουμε υψηλές δόσεις αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων, εκτός εάν τα συνταγογραφήσει ή τα συστήσει ένας αξιόπιστος πάροχος υγειονομικής περίθαλψης σε ειδικές περιπτώσεις.
ΠΗΓΗ
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/what-do-we-really-know-about-antioxidants.
- https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-antioxidants#:~:text=Antioxidants%20neutralize%20free%20radicals%20by,other%20cells%20in%20the%20body.
Δέσποινα Ιωαννίδου – Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης (Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
