Άσκηση: αλλάζει το μέγεθος και το σχήμα της καρδιάς μας;

30 Αυγ

Μήπως πρέπει να προσέχουν κάποιοι αθλητές και οι φανατικοί θαμώνες των γυμναστηρίων που αναλώνουν υπερβολικό χρόνο στην εξάσκηση τους;

Η ιατρική κοινότητα έχει αναγνωρίσει την άσκηση ως σημαντικό τρόπο διατήρησης της υγείας μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας επειδή βελτιώνει τη συνολική φυσική μας κατάσταση, βοηθά στην οικοδόμηση γερών μυών και οστών, μειώνει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών, βελτιώνει τη διάθεση και επιβραδύνει τη σωματική γήρανση. Αλλά οι μεγάλες ποσότητες άσκησης σε όλη τη διάρκεια της ζωή μας μπορεί επίσης να βλάψουν την καρδιά, οδηγώντας στην ανάπτυξη μιας κατάστασης που ονομάζεται “αθλητική καρδιά”.

Η American Heart Association συνιστά γενικά 150 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης, όπως γρήγορο περπάτημα, ή 75 λεπτά έντονης άσκησης, όπως τρέξιμο, κάθε εβδομάδα. Συνιστά επίσης ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Όταν οι άνθρωποι υπερβαίνουν αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, η καρδιά μπορεί να αναδιαμορφωθεί ως απόκριση – δηλαδή, αρχίζει να αλλάζει μέγεθος και σχήμα. Ως αποτέλεσμα, η καρδιακή λειτουργία μπορεί επίσης να αλλάξει. Αυτές οι αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία της καρδιάς ιδιαίτερα μεταξύ των ατόμων που ασκούνται με ασκήσεις υψηλής έντασης για μεγάλο χρονικό διάστημα αναφέρονται ως “αθλητική καρδιά” ή “καρδιά του αθλητή”. Δεν προκαλεί απαραίτητα προβλήματα, αλλά σε μερικούς ανθρώπους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ορισμένων καρδιακών παθήσεων.

Για να κατανοήσουμε πώς η άσκηση επηρεάζει την καρδιά, είναι σημαντικό να εξετάσουμε σε τι είδους άσκηση συμμετέχουμε. Η άσκηση χωρίζεται γενικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τη δυναμική και τη στατική. Οι δυναμικές ασκήσεις, όπως το τρέξιμο, το σκι αντοχής και το ποδόσφαιρο, απαιτούν από την καρδιά να αντλεί αυξημένη ποσότητα αίματος, σε σύγκριση με την ποσότητα που παρέχεται στο σώμα σε κατάσταση ηρεμίας, προκειμένου να διατηρηθεί η δραστηριότητα. Για παράδειγμα, όταν τρέχουμε, η ποσότητα αίματος που αντλεί η καρδιά στο σώμα μπορεί να αυξηθεί κατά τριπλάσιο έως πενταπλάσιο σε σύγκριση με την ηρεμία.

Από την άλλη, οι στατικές ασκήσεις, όπως η προπόνηση με βάρη, η γυμναστική ή η αναρρίχηση βράχου, απαιτούν από το σώμα να χρησιμοποιήσει τους σκελετικούς μυς για να πιέσει ή να τραβήξει μεγάλα ποσά βάρους. Ενώ η καρδιά αντλεί περισσότερο αίμα στους σκελετικούς μυς που εργάζονται κατά τη διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων, αυτά τα είδη ασκήσεων εξαρτώνται από την ικανότητα ενός μυός να μετακινεί το βάρος. Για παράδειγμα, για να κάνετε κάμψεις με αλτήρες, ο δικέφαλος πρέπει να είναι αρκετά δυνατός για να σηκώσει το επιθυμητό βάρος.

Ποιος κινδυνεύει να αναπτύξει αθλητική καρδιά; Όταν ασκούμαστε για περισσότερες από μία ώρα, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη της αθλητικής καρδιάς. Η αθλητική καρδιά εμφανίζεται συνήθως μεταξύ αθλητών αντοχής, οι οποίοι αγωνίζονται τακτικά σε δραστηριότητες όπως μαραθώνιοι ή άλλα αγωνίσματα μεγάλης διάρκειας. Πολλοί επίσης ασκούνται αρκετές ώρες την ημέρα και περισσότερες από 12 έως 15 ώρες την εβδομάδα.

Τι κίνδυνος υπάρχει; Οι αθλητές ή οι αθλούμενοι με σημαντικά διευρυμένες καρδιές μπορεί να κινδυνεύουν να αναπτύξουν κολπική μαρμαρυγή, που σημαίνει μη φυσιολογικοί καρδιακοί ρυθμοί που συνήθως εμφανίζονται σε ηλικιωμένους ή σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιακή ανεπάρκεια. Οι μη φυσιολογικοί καρδιακοί ρυθμοί είναι ανησυχητικοί γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε εγκεφαλικό. Ένας διευρυμένος κόλπος – ο άνω θάλαμος στην καρδιά – μπορεί να φλεγμονωθεί και να δημιουργήσει ουλώδη ιστό, αυξάνοντας τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής.

Το άγχος και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν επίσης να συνεργαστούν για να αυξήσουν τον κίνδυνο αρρυθμίας. Η εμφάνιση αρρυθμιών είναι συχνό εύρημα στους σκληρά προπονημένους αθλητές. Οι πιο συνήθεις αρρυθμίες που παρατηρούνται είναι οι βραδυαρρυθμίες ή βραδυκαρδίες. Το αίσθημα παλμών λόγω των εκτάκτων συστολών, αποτελεί ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που αναγκάζει τους αθλητές να ζητήσουν ιατρική γνώμη.

Το έντονο προπονητικό πρόγραμμα των επαγγελματιών αθλητών είναι δυνατόν να προκαλέσει μεταβολές της δομής της καρδιάς (υπερτροφία και διάταση της αριστερής κοιλίας) και ηλεκτρικές μεταβολές (βραδυκαρδία λόγω αύξησης του παρασυμπαθητικού). Συγκεκριμένα, στους αθλητές αναερόβιων αθλημάτων η αύξηση του μεγέθους της καρδιάς σημαίνει υπερτροφία της αριστερής κοιλίας καθώς και ανάπτυξη του καρδιακού τοιχώματος. Αυτό οφείλεται στις μεγάλες πιέσεις και στον όγκο αίματος που απαιτεί η στατική δυναμική φόρτιση της καρδιάς. Στους αθλητές αερόβιων αθλημάτων υπάρχει αντίστοιχα αύξηση του μεγέθους της καρδιάς, ωστόσο εμφανίζεται με την αύξηση της εσωτερικής διαμέτρου της αριστερής κοιλίας.

Η μαγνητική τομογραφία καρδιάς έχει αποδειχθεί ένα ανεκτίμητο εργαλείο στην αξιολόγηση του αθλητή με μεγαλοκαρδία. Η μείωση του φόρτου της προπόνησης καθώς και η διακοπή της λήψης και κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής ή άλλων ουσιών, έχει αποδειχθεί πως μειώνει την εμφάνιση τέτοιων αρρυθμιών και μπορεί να είναι χρήσιμη ως θεραπευτική παρέμβαση. Υπάρχουν και άλλοι υπολογήσιμοι παράγοντες για την  ανάπτυξη των προαναφερόμενων συμπτωμάτων που περιλαμβάνουν την χρήση ουσιών που βελτιώνουν την αθλητική απόδοση όπως για παράδειγμα: β αναστολείς, διουρητικά, διεγερτικά, αναβολικά στεροειδή ανδρογόνα, ενέσιμη ινσουλίνη, αυξητική ορμόνη, κρεατίνη, μεθυλφαινιδάτη, καφεΐνη, ερυθροποιητίνη και άλλα.

Η σωστή ποσότητα άσκησης στον σωστό χρόνο. Αν και οι ελίτ αθλητές μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αθλητική καρδιά, η άσκηση παραμένει αναμφίβολα μία, αν όχι η καλύτερη, από τις μεθόδους για τη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Για παράδειγμα, εάν κάποιος δεν ασκείται τακτικά, η καρδιά του θα γίνει άκαμπτη και δεν θα αντλεί αίμα τόσο καλά όπως παλιά. Η άσκηση ρουτίνας – ειδικά η δυναμική άσκηση όπως το τρέξιμο – διατηρεί μια “εύκαμπτη” καρδιά που θα επεκταθεί πολύ περισσότερο καθώς γεμίζει με αίμα και, με τη σειρά της, θα αντλεί περισσότερο αίμα με κάθε καρδιακό παλμό. Μια δύσκαμπτη καρδιά δυσκολεύεται να γεμίσει με αίμα και δυσκολεύεται να αντλήσει αίμα μέσω του σώματος. 

Γενικά, ένα συστηματικό πρόγραμμα σωματικής άσκησης σε όλη την ενήλικη ζωή ενθαρρύνει την καρδιά να παραμείνει δυνατή και ευέλικτη ακόμα και σε μεγάλη ηλικία. Ακόμα κι αν κάποιος ξεκινούσε να ασκείται τακτικά από τα 40 έως τα 50 του, είναι δυνατό να αντιστρέψει ορισμένες από τις επιπτώσεις στην υγεία του εξαιτίας της καθιστικής ζωής του. Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσουμε την άσκηση. Η συστηματική τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών για να έχουμε καλή φυσική κατάσταση μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση της σωματικής και ψυχικής μας υγείας και να βοηθήσει την καρδιά μας να παραμείνει νέα σε όλη τη ζωή μας.

ΠΗΓΕΣ

https://theconversation.com/your-heart-changes-in-size-and-shape-with-exercise-this-can-lead-to-heart-problems-for-some-athletes-and-gym-rats-216125

Δέσποινα Ιωαννίδου – Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης (Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού