16 Ιαν
Το “στίγμα του βάρους”, όπως ορίζεται σε ένα πρόσφατο άρθρο της BioMed Central, είναι η «κοινωνική απόρριψη και υποτίμηση που επικρατεί σε όσους δεν συμμορφώνονται με τους κυρίαρχους κοινωνικούς κανόνες περί επαρκούς σωματικού βάρους και σχήματος ή μεγέθους». Με απλά λόγια, το “στίγμα του βάρους” είναι μια μορφή διάκρισης που βασίζεται στο σωματικό βάρος ενός ατόμου και απευθύνεται προς όλους, αλλά συχνότερα προς στις γυναίκες.
Οι διακρίσεις εξαιτίας του μεγέθους τους σώματος, που συνοδεύονται από ανάρμοστη γλώσσα, αρνητικά σχόλια και προσβολές, έχουν συνέπειες που μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στο σώμα του πάσχοντος από παχυσαρκία, όπως χρόνιο κοινωνικό στρες, αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης (που οδηγούν σε κακή μεταβολική υγεία και μεγαλύτερη αύξηση βάρους), κατάθλιψη, αύξηση της χρήσης ουσιών και αλκοόλ, 60% αυξημένο κίνδυνο θανάτου, υπερκατανάλωση τροφής για να αντιμετωπίσουν τα αρνητικά συναισθήματα, μειωμένη σωματική δραστηριότητα και αποφυγή κάθε υγειονομικής περίθαλψης ή κοινωνικής συναναστροφής.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί τρόποι να αντιμετωπίσουμε “το στίγμα του βάρους”. Το πρώτο είναι να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει, αφού δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε κάτι αν δεν το αναγνωρίσουμε πρώτα. Κατόπιν, είναι υψίστης σημασίας για τους ασθενείς με παχυσαρκία να αναζητούν φροντίδα από συμπονετικους και καταρτισμένους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, οι οποίοι να προσφέρουν υψηλή ποιότητα περίθαλψης και να μην μεροληπτούν λόγω του βάρους των ασθενών τους.
Ο καθένας μας προσωπικά μπορεί να κάνει αλλαγές στον τρόπο που σκέφτεται και μιλάει για άτομα που έχουν περιττά κιλά. Ένας σημαντικός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να αφαιρέσουμε τη λέξη «παχύσαρκος» από το λεξιλόγιό μας. Όταν αναφερόμαστε σε κάποιον που έχει υπερβολικό βάρος, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι άτομο με ασθένεια και να προσπαθήσουμε να τον αναγνωρίσουμε ως άτομο και όχι ως την ασθένεια που έχει. Για παράδειγμα, αντί να μιλάμε για ένα «παχύσαρκο άτομο» θα πρέπει να χρησιμοποιούμε τη φράση «άτομο με παχυσαρκία». Αυτός ο τρόπος ομιλίας ονομάζεται “person-first language”, δηλαδή η γλώσσα που δίνει έμφαση στο άτομο και όχι στην ασθένειά του.
Το παράδοξο είναι ότι σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες οι γιατροί δείχνουν ισχυρή προκατάληψη κατά των ατόμων με παχυσαρκία, για τον λόγο αυτό, είναι προτιμότερο να αποφεύγουν τις συμβουλές τύπου «τρώγε λιγότερο, γυμνάσου περισσότερο», οι οποίες δεν ωφελούν αυτούς τους ασθενείς. Αυτό το είδος συμβουλών δεν λαμβάνει υπόψη τις πολλές περιβαλλοντικές, γενετικές και σωματικές αιτίες της παχυσαρκίας και επιρρίπτει την ευθύνη στον ίδιο τον ασθενή ως τη μοναδική αιτία της κατάστασης του.
Αντίθετα, οι γιατροί θα πρέπει να επικεντρώνονται στη συλλογή πληροφοριών και στην κατανόηση της ιδιαίτερης κατάστασης και των ειδικών περιστάσεων ενός ασθενούς με παχυσαρκία. Η πρακτική ανάπτυξης συναισθημάτων ντροπής και ενοχής εξαιτίας του βάρους, σε μια προσπάθεια να κινητοποιηθούν οι άνθρωποι ώστε να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, εκτός από κατάφωρη έλλειψη σεβασμού είναι και μια εξαιρετική πηγή άγχους.
Επιπλέον, και σε αντίθεση με πολλούς άλλους τύπους στιγματισμού (με βάση τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή τις σωματικές αναπηρίες), τα μέλη της οικογένειας και οι ερωτικοί σύντροφοι βρίσκονται ψηλά στη λίστα όσων ασκούν διακρίσεις με βάση το μέγεθος ή το βάρος του σώματος.
Το ενθαρρυντικό είναι ότι οι έρευνες δείχνουν πως οι ασθενείς που συμμετέχουν σε υποστηρικτικές συνομιλίες με τους γιατρούς τους, αντί να νιώθουν στιγματισμένοι, έχουν περισσότερα κίνητρα για να συμμορφωθούν με τις συστάσεις των γιατρών και να βελτιώσουν την υγεία τους με πρόθεση να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, ειδικά όταν αυτές οι συστάσεις δεν γίνονται με βάση το βάρος του σώματος τους.
«Το βάρος δεν χρειάζεται να είναι μέρος του μηνύματος για να παρακινήσει και να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε μία αλλαγή συμπεριφοράς προκειμένου να βελτιώσουν την υγεία τους», αναφέρει η ψυχολόγος Rebecca Puhl, PhD, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και αναπληρώτρια διευθύντρια του Πανεπιστημιακού Κέντρου Rudd για την Πολιτική Τροφίμων και την Υγεία. «Αντί να κατηγορούμε και να ντροπιαζουμε τους ανθρώπους, πρέπει να τους υποστηρίζουμε και να τους ενθαρρύνουμε να διατηρούνται υγιείς, ανεξάρτητα από το μέγεθος του σώματος ή το βάρος που έχουν».
ΠΗΓΕΣ:
· https://www.apa.org/monitor/
· International Journal of Obesity
· https://www.health.harvard.
· JAMA Network Open
· Journal of Pediatric Psychology
· Stigma and Health
· Eating and Weight Disorders—Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity
· Journal of Vocational Behavior
· Cognitive and Behavioral Practice
· Journal of Applied Psychology
· Rudd Center for Food Policy and Health
· Obesity Reviews
· Body Image
Δέσποινα Ιωαννίδου
Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης
(Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
