16 Φεβ
Όταν το σώμα μας εστιάζει στην ακρόαση των αναγκών του μέσα από τα σήματα που μας στέλνει, αντιδρώντας σε άκαμπτους κανόνες προπονήσεων και σε χρονοδιαγράμματα, τότε λειτουργεί σε αρμονία με ένα νέο τύπο άσκησης.
Έχει παρατηρηθεί ότι πολλά άτομα (έως και το 80%) με διατροφικές διαταραχές, χωρίς να το συνειδητοποιήσουν συμμετέχουν σε αυτό που αποκαλείται «δυσλειτουργική άσκηση», δηλαδή σε ένα πρόγραμμα υπερβολικής και υποχρεωτικής προπόνησης, συχνά πέρα από το σημείο που αντέχουν, ενώ παράλληλα κατακλύζονται από ψυχαναγκαστικά συναισθήματα που καταλήγουν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία τους, όπως τραυματισμοί, κόπωση, κατάθλιψη, άγχος και ενοχές, όταν διακόπτεται η σωματική άσκηση.
Ένα βήμα για την αντιμετώπιση αυτής της δυσλειτουργικής άσκησης είναι η “διαισθητική άσκηση”, που περιλαμβάνει ενέργειες όπως το να πάρουμε αποφάσεις που βασίζονται σε σωματικές ενδείξεις, για παράδειγμα πότε πρέπει να ξεκινήσουμε ή να σταματήσουμε την άσκηση, αντί να αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να τηρήσουμε ένα άκαμπτο προπονητικό πρόγραμμα. Επιπλέον, η διαισθητική άσκηση αντιπροσωπεύει ένα αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας και της αποκατάστασης των διατροφικών διαταραχών.
Η υπάρχουσα βιβλιογραφία έχει τονίσει το πόσο αρνητικό είναι όταν δεν ασκούμαστε ή όταν ασκούμαστε υπερβολικά. Ωστόσο μία μελέτη[1] προχώρησε σε βάθος και ανέπτυξε ένα εργαλείο, την “Κλίμακα Διαισθητικής Άσκησης” προκειμένου να μετρήσει τη θετική σχέση των ατόμων με την άσκηση, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας τους να παρακολουθούν τα σήματα του σώματος τους, να εκτελούν με προσοχή τις ασκήσεις σε όλο το εύρος της κίνησης και την ικανότητα τους να μπορούν να χρησιμοποιούν μία μεγάλη ποικιλία ασκήσεων. Ως φαίνεται, είναι σημαντικό να ρυθμίζουμε το επίπεδο της σωματικής μας δραστηριότητας σύμφωνα με το τι μπορούμε πραγματικά να διαχειριστούμε.
Γενικά, όταν ασκούμαστε για συναισθηματικούς λόγους (π.χ. για την ανακούφιση από το στρες) η άσκηση μπορεί να είναι ωφέλιμη όταν συνδυάζεται με άλλους παράγοντες της διαισθητικής άσκησης όπως είναι η εμπιστοσύνη μας στα σήματα που στέλνει το σώμα μας, η ευελιξία στο προπονητικό μας πρόγραμμα μέσω ποικιλίας ασκήσεων και άλλα. Ωστόσο, στα άτομα που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές, η άσκηση μπορεί να αντιπροσωπεύει έναν δυσπροσαρμοστικό τρόπο για την ανακούφιση των αρνητικών συναισθημάτων που σχετίζονται με το φαγητό (π.χ. ενοχές).
Μία άλλη μελέτη[2] εξέτασε επίσης εάν η διαισθητική άσκηση έχει διαφορετική επίδραση στη θετική εικόνα του σώματος και στη διαισθητική διατροφή* ανάλογα με το φύλο. Δεν βρέθηκε σημαντική αλληλεπίδραση. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της μελέτης υποδήλωσαν ότι οι γυναίκες συμμετέχουν σε λιγότερα διαφορετικά πρωτόκολλα άσκησης, αλλά έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των σημάτων που εκπέμπει το σώμα τους σχετικά με το πότε πρέπει να σταματήσουν την άσκηση σε σύγκριση με τους άνδρες. Είναι ενδιαφέρον ότι όταν οι άνθρωποι συμμετέχουν υποχρεωτικά και εξαναγκαστικά σε διάφορα πρωτόκολλα εξάσκησης για να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματά τους, τότε η θετική εικόνα του σώματος και η διαισθητική διατροφή επηρεάζονται αρνητικά από αυτή τη συμμετοχή.
Ποιες αρχές της Διαισθητικής Άσκησης μπορούμε να ακολουθήσουμε:
- Αποδεσμεύουμε την άσκηση από το άγχος της διαχείρισης του βάρους ή της εμφάνισης μας – Ενώ η διατροφική κουλτούρα υποδηλώνει ότι ο σκοπός της άσκησης είναι να διαχειριστούμε και να ελέγξουμε το βάρος μας ή να βελτιώσουμε την εμφάνιση μας, ο στόχος της διαισθητικής άσκησης είναι να ακούμε το σώμα μας και να το φροντίζουμε και αυτό είναι ένας στόχος που υποστηρίζει ιδιαίτερα την αποκατάσταση της υγείας μας από τις διατροφικές διαταραχές.
- Ευθυγραμμίζουμε τις αξίες μας με τις επιλογές μας – Οι διατροφικές διαταραχές αλλοιώνουν την προσωπικότητα μας και μάς απομακρύνουν από τις θεμελιώδεις αξίες μας, όπως η ευγένεια, η ελευθερία, η ειλικρίνεια και η αυθεντικότητα. Κάποιος που εκτιμά την ευγένεια μπορεί να επικεντρώσει τις επιλογές του για σωματική δραστηριότητα στο να μην ταλαιπωρεί το σώμα του. Εάν εκτιμά την ελευθερία, μπορεί να δουλέψει την ικανότητα του να είναι πιο ευέλικτος και ελεύθερος με τις επιλογές διαφορετικών προπονητικών προγραμμάτων και ασκησιολόγιου. Αφήνουμε τις αξίες μας να είναι ο οδηγός.
- Όλες οι δραστηριότητες μετράνε – Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μια προπόνηση «δεν μετράει» αν δεν ήταν αρκετά δύσκολη, αν δεν γίνεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή αν δεν είναι ένας «επίσημος» τύπος άσκησης. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι όλες οι μορφές κίνησης και δραστηριότητας μετράνε! Εκτός από το γυμναστήριο, όταν καθαρίζουμε το σπίτι, πηγαίνουμε μια βόλτα, ανεβαίνουμε τις σκάλες – όλα αυτά είναι
υποστηρικτικοί τρόποι κίνησης του σώματος.
- Διασκέδαση – Όταν επιλέγουμε μία άσκηση που απολαμβάνουμε πραγματικά, βοηθάμε στη δημιουργία μιας πιο υγιούς άποψης σχετικά με την άσκηση. Η επιδίωξη μας είναι να επαναφέρουμε τη χαρούμενη διάθεση μας όταν γυμναζόμαστε και να συνδεθούμε με το είδος της άσκησης που μας κάνει χαρούμενους.
- Ακούμε το σώμα μας – Ο στόχος που θέτουμε όταν επιλέξουμε την διαισθητική άσκηση σημαίνει ότι αφιερώνουμε χρόνο για να ακούσουμε και να ελέγξουμε το σώμα μας. Για παράδειγμα, αν είμαστε:
– Σωματικά κουρασμένοι; Είναι σημαντικό να ξεκουραστούμε.
– Ψυχικά ταλαιπωρημένοι; Ένα ξεκούραστο μάθημα γιόγκα θα μπορούσε να είναι υποστηρικτικό.
– Βαριεστημένοι; Δοκιμάζουμε κάτι διασκεδαστικό, όπως ένα μάθημα Zumba.
– Γεμάτοι ενέργεια; Επιλέγουμε σωματική εξάσκηση με βάση την ισχύ ή τη δύναμη, όπως η προπόνηση με βάρη.
– Συναισθηματικά εξαντλημένοι; Δοκιμάζουμε έναν αναζωογονητικό περίπατο στη φύση.
– Νιώθουμε απομόνωση; Επιλέγουμε μια μορφή εξάσκησης που μας συνδέει με άλλους και μας κοινωνικοποιεί, όπως τα ομαδικά προγράμματα γυμναστικής.
Ακριβώς όπως συμβαίνει με τη Διαισθητική Διατροφή, το να πιέζεις τον εαυτό σου να φάει μπρόκολο (που όντως είναι υγιεινό) επειδή «πρέπει» δεν είναι υγιής νοοτροπία. Το να τρως πίτσα και σοκολάτες με μια τεράστια μερίδα ενοχής δεν είναι επίσης υγιής νοοτροπία. Το φαγητό και η άσκηση είναι εργαλεία. Και έχει σημασία πώς χρησιμοποιούμε αυτά τα εργαλεία: μπορούμε με αυτά να δημιουργήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης και χαράς με τον εαυτό μας και να καλλιεργήσουμε σωματική και ψυχική ευεξία. Η άσκηση με διαισθητικό τρόπο δημιουργεί εμπιστοσύνη, αρμονία, ακόμη και χαρά στην δραστηριότητα που επιλέγουμε να κάνουμε. Η διαισθητική άσκηση μάς επιτρέπει επίσης να ξεκουραστούμε και να επαναφορτιστούμε χωρίς ενοχές ή τύψεις. Οι ποιοτικές μελέτες πάνω σε αυτό το είδος άσκησης θα βοηθούσαν στην κατανόηση του περίπλοκου ρόλου που παίζει η άσκηση στις θετικές και αρνητικές πτυχές της ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των συναισθημάτων και της μείωσης του στρες.
ΠΗΓΕΣ
– [1] https://www.researchgate.net/publication/303794166_Development_and_validation_of_the_intuitive_exercise_scale
– [2] https://www.research.unipd.it/handle/11577/3496196 – Intuitive physical exercise: gender differences and impact on positive body image and intuitive eating
– https://colleenchristensennutrition.com/intuitive-exercise/
*Βλέπε προηγούμενο άρθρο μας “Διαισθητική Διατροφή: Πώς επηρεάζει το σώμα και την ψυχή μας”
Δέσποινα Ιωαννίδου
Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης
(Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
