08 Μαρ
Πώς επηρεάζει την υγεία μας ένα υποκατάστατο κρέατος που παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πρωτεΐνης των μυών και μπορεί να λειτουργήσει ως πρεβιοτικό, αντιοξειδωτικό και ρυθμιστής του επιπέδου της χοληστερόλης στο αίμα;
Η μυκοπρωτεΐνη παράγεται από έναν ακίνδυνο μύκητα που αναπτύσσεται στο έδαφος. Οι μύκητες είναι μια μεγάλη και ποικιλόμορφη ομάδα που συχνά συμβιώνουν με φύκια, ζώα, φυτά και άλλους οργανισμούς. Θεωρούνται συχνά ότι είναι «φυτικοί», αλλά τα κυτταρικά τους τοιχώματα αποτελούνται από βήτα-γλυκάνη και χιτίνη και όχι από κυτταρίνη (που υπάρχει στα φυτά) και η απουσία χλωροπλαστών τούς κάνει σαφώς διαφορετικούς από τα φυτά, με αποτέλεσμα να μην ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Τα μανιτάρια και οι τρούφες είναι επίσης ένας τύπος μυκήτων (Basidiomycetes), αλλά γενικά δεν θεωρούνται κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις κρέατος λόγω της χαμηλότερης περιεκτικότητάς τους σε πρωτεΐνη.
Ιστορικό – Τη δεκαετία του 1960 υπήρχε μεγάλη ανησυχία ότι η προβλεπόμενη αύξηση του πληθυσμού μπορεί να προκαλέσει μελλοντικές παγκόσμιες ελλείψεις σε πρωτεΐνη, έτσι οι επιστήμονες τροφίμων προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια εύγευστη, προσιτή πηγή μικροβιακής πρωτεΐνης. Η μυκοπρωτεΐνη, που προήλθε από τον μύκητα Fusarium venenatum, που βρέθηκε σε έναν κήπο στο Marlow του Buckinghamshire το 1967, αναπτύχθηκε για να μετατρέψει τα υπολείμματα του αμύλου δημητριακών σε πρωτεΐνη για πληθυσμούς που έχουν πληγεί από την πείνα. Αποδείχθηκε ότι τελικά μπορούσε να καταναλωθεί χωρίς να βλάψει ανθρώπους και ζώα. Εγκρίθηκε για το εμπόριο ως τρόφιμο το 1984 από το Υπουργείο Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2001 ο FDA (Food and Drug Administration) επιβεβαίωσε ότι το ανάλογο κρέατος είναι ασφαλές.
Τι λέει η επιστήμη; – Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν θετικές και αρνητικές επιδράσεις της μυκοπρωτεΐνης στην ανθρώπινη υγεία, ενώ μία από τις σχετικές έρευνες[1] που διεξήχθησαν συμπεριέλαβε δεκαέξι ελεγχόμενες δοκιμές σε συνολικά 432 συμμετέχοντες. Η μυκοπρωτεΐνη έδειξε να είναι μια πολλά υποσχόμενη βιοδιαθέσιμη πηγή απαραίτητων αμινοξέων που θα μπορούσε να προκαλέσει τη σύνθεση πρωτεϊνών των μυών. Οι διάφορες έρευνες[2,3,4] διαπίστωσαν οφέλη, αλλά και σημαντικά μειονεκτήματα.
Πλεονεκτήματα – Μια ανάλυση του μύκητα Fusarium Venenatum αποκάλυψε ότι αυτός περιείχε διάφορες ενώσεις με πιθανές φαρμακολογικές δραστηριότητες, αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα να προσδιοριστεί ποιες είναι αυτές. Επιπλέον, τα οφέλη είναι τα εξής:
- Παρουσιάζει σχετικά υψηλή πρωτεϊνική αξία
- Βελτιώνει τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα
- Είναι πλούσιος σε μονο- και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα
- Περιέχει αρκετές υδατοδιαλυτές βιταμίνες του συμπλέγματος Β, συμπεριλαμβανομένης της πυριδοξίνης, του φολικού οξέος και της κοβαλαμίνης.
- Είναι ισχυρή πηγή διαφόρων μεταλλικών συστατικών, όπως ψευδάργυρος, φώσφορος, ασβέστιο, σίδηρος και κάλιο
- Βοηθά στη διατήρηση των μυών
- Μειώνει την “κακή” χοληστερόλη (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη-LDL)
- Eλέγχει τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης στο αίμα
- Έχει αντιοξειδωτική δράση και δράση σάρωσης ελεύθερων ριζών καθώς οι μυκοπρωτεΐνες που παράγονται από διάφορους μικροοργανισμούς περιέχουν διαφορετικούς μεταβολίτες
Μειονεκτήματα – Η μυκοπρωτεΐνη δεν σημαίνει ότι είναι υγιεινή, απλώς επειδή είναι τρόφιμο μη ζωϊκής προέλευσης. Πολλά προϊόντα μυκοπρωτεΐνης έχουν υποστεί υπερβολική επεξεργασία με υψηλές ποσότητες αλατιού, λίπους και άλλων συστατικών που μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους και σε άλλα προβλήματα υγείας. Μερικά από τα μειονεκτήματα της είναι τα εξής:
- Δεν είναι εφικτή η παραγωγή μυκοπρωτεΐνης σε μεγάλη κλίμακα
- Η υφή, η βιωσιμότητα και η αποδοχή των προϊόντων μυκοπρωτεϊνών εξακολουθεί να είναι πρόκληση
- Σύμφωνα με μία έρευνα[2] αν και η κατανάλωση μυκοπρωτεΐνης είναι τεράστιας σημασίας:
o Η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες της μυκοπρωτεΐνης είναι χαμηλότερη από αυτή άλλων ζωικών πηγών.
o Το συνολικό κόστος παραγωγής είναι υψηλότερο από το κόστος της συμβατικής παραγωγής κρέατος.
o Απαιτεί προηγμένες τεχνολογίες.
o Μπορεί να προκαλέσει διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ναυτία, έμετο, διάρροια και κνίδωση.
o Μπορεί να είναι τοξική και μπορεί να περιέχει επίσης αλλεργιογόνες ουσίες.
Πώς παρασκευάζεται – Η μυκοπρωτεΐνη παράγεται με ζύμωση αγροτοβιομηχανικών αποβλήτων από φύκια, χουρμάδες, σόγια, φλούδα ανανά και μπιζέλια. Μια άλλη μέθοδος είναι αυτή της επιφανειακής καλλιέργειας που παράγει μυκοπρωτεΐνη σε εργαστηριακή κλίμακα. Οι βιομηχανίες τροφίμων παράγουν μυκοπρωτεΐνη χρησιμοποιώντας ζυμωτήρες, μεγάλες δεξαμενές όπου ο μύκητας αναπτύσσεται πρώτα μέσα εκεί. Μετά προστίθενται συγκεκριμένες ποσότητες νερού, ζάχαρης και άλλων χημικών ουσιών για να τον βοηθήσουν να αναπτυχθεί περισσότερο. Οι χημικές ουσίες αντιδρούν με τον μύκητα για να δημιουργήσουν αμινοξέα, που είναι τα δομικά στοιχεία όλων των πρωτεϊνών. Τα αμινοξέα του μύκητα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν μυκοπρωτεΐνη. Η παρασκευή μιας παρτίδας μυκοπρωτεΐνης μπορεί να διαρκέσει περίπου 5 εβδομάδες.
Γιατί δημιουργήθηκε – Η έρευνα δείχνει ότι η στροφή σε φυτικές δίαιτες μπορεί να μειώσει τη χρήση γης που σχετίζεται με τα τρόφιμα έως και 76% και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 49%. Η εκτροφή βοοειδών και άλλων ζώων συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και στη ρύπανση των υδάτων. Η διατροφή των ζώων μέσω της γεωργίας απαιτεί τη χρήση σημαντικών εκτάσεων γης, και τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας.
Το μέλλον της μυκοπρωτεΐνης – Ανέκαθεν το κρέας ήταν μια βασική πηγή ζωικής πρωτεΐνης. Ωστόσο, λόγω της αύξησης του πληθυσμού, του κόστους του κρέατος στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, των προβλημάτων υγείας που συνδέονται με την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και εξαιτίας των ανησυχιών για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, υπάρχει αυξημένη ανάγκη για εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης. Έχουν διερευνηθεί πρόσφατα διάφορες εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να παραχθούν υποκατάστατα κρέατος φυτικής προέλευσης, σε βιομηχανική κλίμακα. Η μυκοπρωτεΐνη ως υποκατάστατο κρέατος έχει προταθεί ως μια βιώσιμη εναλλακτική λύση λόγω των χαρακτηριστικών λειτουργικών ιδιοτήτων και της ινώδους δομής της. Ωστόσο εξετάζονται επίσης οι τρέχουσες προκλήσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια της κατανάλωσης μυκοπρωτεΐνης και παρόμοιων προϊόντων, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους και τις προοπτικές αυτού του καινοτόμου τροφίμου.
ΠΗΓΕΣ
- [1]https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fsufs.2021.581682/full – Fungal Protein: What Is It and What Is the Health Evidence? A Systematic Review Focusing on Mycoprotein
- [2]https://pubs.rsc.org/en/content/articlepdf/2024/fb/d3fb00169e – Mycoprotein: production and nutritional aspects: a review – Received 21st September 2023 Accepted 17th Nov. 2023
- [3]https://ifst.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ijfs.16791 – Institute of Food Science and Technology Review – Mycoprotein as a meat substitute: production, functional properties, and current challenges – First published: 20 October 2023
Δέσποινα Ιωαννίδου – Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης (Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού