06 Σεπ
Πόσο συμβάλλει η σωματική άσκηση στην αίσθηση ότι η ζωή μας έχει νόημα και πώς η ικανοποίηση από τη ζωή μας επηρεάζει την υγεία μας;
Τις τελευταίες δεκαετίες οι βελτιωμένες συνθήκες στην οικονομία, την κοινωνία και τις υγειονομικές υπηρεσίες έχουν προκαλέσει μια αλλαγή στο δημογραφικό σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και αυτό είναι πιο εμφανές στις ανεπτυγμένες χώρες. Οι συνέπειες της μακροζωίας αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό κοινωνικό επίτευγμα που αποτελεί πρόκληση για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.
Η ποιότητα ζωής σχετίζεται με τη σωματική δραστηριότητα και μια σημαντική πτυχή είναι η ικανοποίηση από τη ζωή, η οποία θεωρείται ότι είναι το κλειδί για να πετύχουμε μία καλή ζωή καθώς μεγαλώνουμε ηλικιακά. Η Θετική Ψυχολογία θεωρεί ότι η ευημερία είναι μια έννοια που περιλαμβάνει την ικανοποίηση, την ευτυχία, τη ζωή ως σύνολο, το υψηλό ηθικό, την προσωπική προσαρμογή (στις εκάστοτε συνθήκες της ζωής), την καλή στάση απέναντι στη ζωή. Έχει αποδειχθεί σε μελέτες ότι οι δραστήριοι άνθρωποι έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής.
Δύο βασικές πτυχές της ενεργούς γήρανσης είναι η σωματική δραστηριότητα και η ικανοποίηση από τη ζωή. Όσον αφορά τη σωματική δραστηριότητα, αυτή όχι μόνο βελτιώνει την σωματική κατάσταση των ηλικιωμένων, αλλά έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στην ψυχική ευεξία και την ικανοποίηση από τη ζωή τους. Ο στόχος της ακόλουθης έρευνας ήταν να καταδειχθεί η σχέση μεταξύ αυτών των δύο μεταβλητών για να εξηγηθεί το πώς μπορούμε να μεγαλώνουμε έχοντας ικανοποίηση από τη ζωή μας, με υγεία και ευεξία.
Αυτή η κοινή έρευνα διεξήχθη από τα Τμήματα Ψυχολογίας των Πανεπιστημίων της Ισπανίας (Αβίλα, Σαλαμάνκα, Έλχε), της Πορτογαλίας (Κοβίλχα) και του Μεξικού (Τιχουάνα) και συνέλεξε ευρήματα από μελέτες που έγιναν από το 1999 έως και το 2021. Σε ένα δείγμα ατόμων τρίτης ηλικίας, αναλύθηκε η επίδραση διαφόρων κοινωνικών και δημογραφικών μεταβλητών όπως η ηλικία, το φύλο, η ζωή σε ιδρύματα (οίκοι ευγηρίας) και το επίπεδο εκπαίδευσης τους στην απόδοση της σωματικής δραστηριότητας και στο αίσθημα ικανοποίησης τους από τη ζωή.
Η διαδικασία γήρανσης είναι ένα στάδιο του κύκλου ζωής που παρουσιάζει σημαντικές διαφορές μεταξύ των ατόμων όσον αφορά τη φυσική και γνωστική κατάσταση τους. Αυτή η διαδικασία σε ορισμένες περιπτώσεις, οδηγεί στο να χάσουν την σωματική και διανοητική ικανότητα τους. Αντιλαμβανόμαστε τη σωματική δραστηριότητα ως οποιαδήποτε κίνηση του σώματος που παράγεται από τους ίδιους τους σκελετικούς μυς που απαιτεί τη δαπάνη ενέργειας. Αλλά είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2010), που αναφέρουν ότι οι ενήλικες θα πρέπει να εκτελούν τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα μέτριας αερόβιας σωματικής δραστηριότητας και θα πρέπει να εκτελούν δραστηριότητες μυϊκής ενδυνάμωσης δύο φορές την εβδομάδα ή περισσότερες.
Ενώ η σωματική άσκηση έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στην αυτοαντίληψη και τη διάθεση, καθώς και στη μείωση του άγχους και του στρες, είναι πολύ σημαντικό να επισημανθούν τα στοιχεία θετικής εμπλοκής στο ανοσοποιητικό σύστημα ως προστατευτικός παράγοντας έναντι διαφόρων νόσων. Για τους λόγους αυτούς, ορισμένοι συγγραφείς έχουν υποδείξει τη σημασία των προγραμμάτων σωματικής εξάσκησης που ενθαρρύνουν τα άτομα να ενεργοποιηθούν σωματικά μέσω διασκέδασης που φέρνει χαρά ειδικά σχεδιασμένης για ηλικιωμένους και με σημαντικά οφέλη.
Παράγοντες ικανοποίησης για την ζωή – Η επιστημονική βιβλιογραφία έχει αποδείξει τη σχέση που υπάρχει μεταξύ των νόσων και των χαμηλών επιπέδων ευεξίας, καθώς και της ικανοποίησης από τη ζωή σε συνδυασμό με την άνοια. Υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση για την ζωή όταν η υγεία είναι σχετικά καλή, όταν οι λειτουργικές δεξιότητες είναι καλές, όταν τα άτομα έχουν έναν μεγάλο αριθμό κοινωνικών επαφών, καλή οικογενειακή κατάσταση και υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Σπουδαίο ρόλο επίσης παίζει το εάν το άτομο βρίσκεται σε ιδρυματική περίθαλψη δηλαδή σε οίκους ευγηρίας. Η ηλικία σχετίζεται με τα σωματικά αποθέματα (όσο μεγαλύτεροι είναι σε ηλικία, τόσο λιγότερη σωματική δραστηριότητα ασκούν) αλλά όχι με τα αποθέματα κινήτρων (τα μη ιδρυματοποιημένα άτομα εκτελούν περισσότερη σωματική δραστηριότητα).
Αν και σε αυτή την έρευνα δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, είναι σημαντικό να τονιστεί η επικράτηση του γυναικείου φύλου στην τρίτη ηλικία, καθώς το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση είναι 85,4 χρόνια σε σύγκριση με αυτό του ανδρικού φύλου που είναι στα 79,9 χρόνια. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό λόγω του γεγονότος ότι στα προγράμματα για τους ηλικιωμένους υπάρχουν περισσότερες γυναίκες παρά άνδρες, όπως συμβαίνει γενικά με τον ηλικιωμένο πληθυσμό. Σε μια πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε μη ιδρυματοποιημένες ηλικιωμένες γυναίκες περιέγραψε την επίδραση της ηλικίας στο επίπεδο σωματικής δραστηριότητας, μυϊκής μάζας και δύναμης. Σε αυτό το δείγμα, η ποσότητα της μυϊκής μάζας έδειξε συσχέτιση με τη δύναμη των άνω και κάτω άκρων και τη σωματική απόδοση. Ως εκ τούτου, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι με την αύξηση της ηλικίας, μειώνεται σταδιακά η μυϊκή μάζα και η δύναμη.
Τι έδειξαν ορισμένες μελέτες – Τα ακόλουθα ευρήματα ανέφεραν τα εξής:
- Η απόδοση της σωματικής δραστηριότητας συσχετίστηκε με την ψυχική κατάσταση ενός ατόμου (Chacón et al. 2017). Όσοι κάνουν οποιοδήποτε είδος σωματικής δραστηριότητας έχουν πιο θετική ψυχική κατάσταση από τους μη δραστήριους σωματικά οι οποίοι παρουσιάζουν μεγαλύτερη θλίψη, κούραση κ.λπ.
- Υπάρχει μια σημαντική προγνωστική σχέση ανάμεσα στην εξάσκηση, την υγεία, τη ανεξαρτησία και τον μεγαλύτερο αριθμό κοινωνικών επαφών και στην προσωπική ευημερία των ηλικιωμένων πολιτών (Carmona 2009, Montenegro και Soler 2013). Αντίθετα, η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, το φύλο και οι κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές δεν συνέβαλαν σημαντικά στην προσωπική ευημερία των συμμετεχόντων στη μελέτη.
- Η ευτυχία αποτελείται από θετικά και αρνητικά συναισθήματα καθώς και από ικανοποίηση από τη ζωή, υποδεικνύοντας ότι, εάν το άτομο που παρουσιάζει μια ασθένεια διατηρεί μια θετική συναισθηματική κατάσταση, αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ευημερίας του (Quiceno και Vinaccia 2010, Vinaccia et al., 2017). Οι γνωστικοί και συναισθηματικοί παράγοντες είναι βασικοί στην αντίληψη του ασθενούς για την ασθένειά του, κάτι που έχει αντίκτυπο στην πρόοδό του.
Συμπερασματικά, μια ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι τα άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο παρουσιάζουν διαφορές στα σωματικά αποθέματα και στα αποθέματα κινήτρων. Επιπλέον, η ηλικία και η ιδρυματοποίηση έχουν αντίκτυπο στα σωματικά αποθέματα. Συνεπώς, τα κίνητρα επηρεάζουν την υγιή γνωστική γήρανση μέσω της θετικής τους επίδρασης στα γνωστικά* και σωματικά αποθέματα. Οι ηλικιωμένοι πολίτες θα μπορούσαν ενδεχομένως να επωφεληθούν αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο σε σωματική δραστηριότητα, προσαρμοσμένη στις δυνατότητές τους.
ΠΗΓΗ:
*Γνωστικό απόθεμα, είναι η ικανότητα μάθησης και μνήμης ακόμα και όταν ο εγκέφαλός μας γερνάει
Δέσποινα Ιωαννίδου – Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης (Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
