16 Ιούν
Καθώς εξερευνούμε τα μυστικά των εσωτερικών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος αναγνωρίζουμε ότι η άσκηση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την πρόληψη και τη διαχείριση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας. Μελέτες δείχνουν ότι η ιρισίνη, μία ορμόνη που προκαλείται από την άσκηση και η οποία συντίθεται από τους σκελετικούς μυς, εκτελεί βασικές ενέργειες στον μεταβολισμό ολόκληρου του σώματος.
Eκείνη που ενέπνευσε τον ερευνητή Pontus Bostrom και την ομάδα του (2012) να ονομάσει αυτή την ορμόνη “ιρισίνη” ήταν η αρχαία Ελληνίδα θεά Ίρις, η αγγελιοφόρος των καλών ειδήσεων από τους θεούς στους ανθρώπους. Αυτή η ονομασία αποδείχθηκε πολύ κατάλληλη καθώς σχετίζεται με την κύρια λειτουργία της ιρισίνης, ως χημικού αγγελιοφόρου, μεταδίδοντας τα ευεργετικά αποτελέσματα της σωματικής άσκησης στον λιπώδη ιστό και σε άλλα όργανα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό. Η ιρισίνη είναι μία νέα μυοκίνη που εκκρίνεται από τους σκελετικούς μυς κατά τη διάρκεια της άσκησης και αποτελείται από 112 αμινοξέα. Έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον μεταβολισμό των λιπιδίων, μετατρέποντας τον λευκό λιπώδη ιστό σε φαιό λιπώδη ιστό και ενισχύει την καύση των θερμίδων [1] .
Άσκηση και ιρισίνη – Η άσκηση είναι ο κινητήριος παράγοντας που προάγει την έκκριση ιρισίνης και τα διαφορετικά είδη άσκησης, η ένταση, η συχνότητα και ο χρόνος επηρεάζουν όλα τα επίπεδα ιρισίνης στον ορό του ανθρώπινου αίματος. Ως αποτέλεσμα της ανάλυσης των επιδράσεων που έχουν τα διάφορα είδη άσκησης στην έκκριση ιρισίνης, ορισμένοι ερευνητές προτείνουν προγράμματα προπόνησης που προκαλούν το υψηλότερο επίπεδο έκκρισης της ιρισίνης.
Μέχρι σήμερα υπάρχουν μελέτες που έχουν δείξει αντικρουόμενα αποτελέσματα σε σχέση με τη χρόνια και οξεία άσκηση και την ιρισίνη. Συνήθως στοχεύουν στο να εκτιμήσουν το χρονικό πλαίσιο των αλλαγών στα επίπεδα ιρισίνης μετά από οξεία άσκηση και την επίδραση διαφορετικών φορτίων και εντάσεων άσκησης στα επίπεδα ιρισίνης στην κυκλοφορία του αίματος αμέσως μετά την άσκηση.
Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματά σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες υποδεικνύουν ότι η ιρισίνη, ως ορμόνη που προκαλείται από την άσκηση, εμπλέκεται στη ρύθμιση ορισμένων καρδιαγγειακών παθήσεων και μπορεί να είναι ένας πιθανός αντικαρκινικός παράγοντας. Οι μύες και ο λιπώδης ιστός παράγουν ιρισίνη κατά τη διάρκεια της άσκησης και αυτή, ως μια μυοκίνη που σχετίζεται με την άσκηση, ασκεί ευεργετικά αποτελέσματα σε μεταβολικές διαταραχές (παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτης και άλλα) καθώς και στον καρκίνο.
Τι λένε οι μελέτες και οι έρευνες – Μια ολοκληρωμένη ποσοτική και ποιοτική βιβλιομετρική ανάλυση επιστημονικών εγγράφων από το 2012–2021[2] περιέλαβε μελέτες που συνδύασαν τις συνεργασίες μεταξύ διαφόρων χωρών, ιδρυμάτων και συγγραφέων, καθώς και τη συνεισφορά των επιστημονικών εκδόσεων. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν κάνει τις περισσότερες σε βάθος έρευνες στον τομέα αυτό. Προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο ερευνητής Χρήστος Σ. Μαντζώρος προσδιορίζεται ως ο πιο ενεργός συγγραφέας με 25 δημοσιεύσεις στον τομέα της έρευνας για την ιρισίνη.
Στις τρέχουσες μετα-αναλύσεις[3], τα προγράμματα σωματικής άσκησης περιελάμβαναν αερόβια προπόνηση, προπόνηση με αντίσταση καθώς και συνδυασμένη προπόνηση (αερόβια συν βάρη). Η περίοδος διάρκειας αυτών των προγραμμάτων κυμαινόταν από 8 έως 24 εβδομάδες, με διάρκεια κάθε συνεδρίας 15-90 λεπτά. Η μελέτη δείχνει ότι ένα δομημένο πρόγραμμα άσκησης μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των επιπέδων ιρισίνης σε ενήλικες, ειδικά σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και προδιαβήτη. Επιπλέον, οι μεμονωμένες ασκήσεις με βάρη και η συνδυαστική προπόνηση που περιλαμβάνει αερόβια και αντιστάσεις δηλαδή βάρη, ελεύθερα ή σε μηχανήματα, φαίνεται να είναι οι βέλτιστες στις αλλαγές των επιπέδων της ιρισίνης.
Προγράμματα ασκήσεων ανάλογα με την ηλικία – Οι υγιείς νέοι μπορούν να επιλέξουν μεθόδους άσκησης τύπου διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT) για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της έκκρισης ιρισίνης, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα πρέπει να κάνουν περισσότερη προπόνηση με βάρη. Ωστόσο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του ερευνητή Winn και των συνεργατών του η κορύφωση της συγκέντρωσης ιρισίνης στον οργανισμό μιας ομάδας παχύσαρκων γυναικών που ασκούνταν το απόγευμα ήταν υψηλότερη κατά τη διάρκεια άσκησης μέτριας έντασης και διαρκούσε περισσότερο μετά την άσκηση. Ως αποτέλεσμα, η αύξηση της συγκέντρωσης ιρισίνης επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, μερικοί από τους οποίου περιλαμβάνουν τα ατομικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων, το χρονικό σημείο της άσκησης και την ακρίβεια της μέτρηση στις συγκεντρώσεις ιρισίνης.
Τέλος, προκειμένου να αποσαφηνιστούν οι μηχανισμοί στους οποίους βασίζονται τα αποτελέσματα της άσκησης στην έκκριση ιρισίνης σε ενήλικες απαιτούνται περισσότερες μελέτες στο μέλλον.
[1] βλέπε προηγούμενο άρθρο μας: “Το χρώμα του λίπους επηρεάζει το βάρος μας;”
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
published online 2022 May 18. doi: 10.3390/
[3] https://www.excli.de/vol21/
· https://www.mdpi.com/1422-
· https://www.nature.com/
· https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
· https://doi.org/10.3389/fendo.
· https://www.frontiersin.org/
· https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
· https://www.frontiersin.org/
Δέσποινα Ιωαννίδου
Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης
(Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
