08 Ιούν
Τα τελευταία χρόνια, το θέμα του χρώματος του λιπώδους ιστού (λευκό-μπεζ-καφέ), έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των ερευνητών, εφόσον συνδέεται με την παχυσαρκία που χαρακτηρίζεται από την αύξηση της λιπώδους μάζας.
Το γεγονός ότι πολλοί από εμάς έχουμε πλεόνασμα λευκού λίπους σημαίνει ότι έχουμε αυξημένο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, για διαβήτη τύπου 2 και για πολλά άλλα προβλήματα υγείας. Αλλά τώρα, οι αναδυόμενες έρευνες υποδηλώνουν ότι υπάρχουν και άλλα είδη λίπους, των οποίων τα αυξημένα επίπεδα μπορούν να μας βοηθήσουν να κάψουμε τις παραπανίσιες θερμίδες μακροπρόθεσμα.
Λευκό λίπος – Αρχικά, ας θυμηθούμε ότι κάθε είδος λίπους εξυπηρετεί διαφορετικό σκοπό. Για παράδειγμα ο λευκός λιπώδης ιστός (λευκό λίπος) που έχει συνήθως κιτρινωπό χρώμα, είναι μια καλή πηγή αποθήκευσης της πλεονάζουσας ενέργειας, που βοηθά στην προστασία των οργάνων του σώματός μας και μέσω των λευκών λιποκυττάρων συμβάλλει στην ενδοκρινική λειτουργία καθώς εκκρίνει τις ορμόνες αδιποκίνες (adipokines)*, που περιλαμβάνουν τις ορμόνες του κορεσμού και της πείνας, τη γκρελίνη και τη λεπτίνη.
Καφέ λίπος – Από την άλλη, υπάρχει και ο φαιός λιπώδης ιστός (καφέ λίπος) που διαχέει την αποθηκευμένη ενέργεια ως θερμότητα και οφείλει την απόχρωσή του στη μεγάλη περιεκτικότητά του σε μιτοχόνδρια πλούσια σε σίδηρο. Το καφέ λίπος δίνει σήμα στα μιτοχόνδρια να παράγουν ενέργεια, η οποία δημιουργεί θερμότητα. Κύρια λειτουργία του φαιού λιπώδους ιστού είναι να μην αποθηκεύει το λίπος, αλλά να καίει λίπος (λιπαρά οξέα) και γλυκόζη, για να παραχθεί σωματική ενέργεια.
Η λειτουργία του λευκού και του καφέ λίπους είναι ανταγωνιστική: Το λευκό λίπος αποθηκεύει ενέργεια και το καφέ απελευθερώνει ενέργεια. Η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο τύπων κυττάρων αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός οργανισμού.
Πειράματα που έγιναν σε ζώα και ανθρώπους αποκάλυψαν ότι υπάρχει ένας μηχανισμός που μετατρέπει τα λευκά λιποκύτταρα σε καφέ. Αυτό έχει τροφοδοτήσει το ενδιαφέρον της ιατρικής κοινότητας για τη μετατροπή της αποθήκευσης ενέργειας σε λιποκύτταρα που διαχέουν ενέργεια. Το λευκό λίπος μπορεί να μετατραπεί σε καφέ λίπος σε συνθήκες παρατεταμένης έκθεσης στο ψύχος και ο φαιός λιπώδης ιστός μπορεί να μετατραπεί σε λευκό σε περιπτώσεις χρόνιας έκθεσης σε συνθήκες που προάγουν τη συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Ο σχεδιασμός μελλοντικών θεραπειών για τη στόχευση της παχυσαρκίας και των συνοδών νοσημάτων βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο το λευκό λίπος αποκτά χαρακτηριστικά καφέ λίπους που θεωρείται ως ιδιαίτερα πιθανή θεραπεία για την παχυσαρκία.
Μπεζ λίπος – Ένα ακόμα είδος λίπους είναι το μπεζ που δημιουργείται μέσα στις αποθήκες των λευκών λιποκυττάρων από την μετατροπή ενός ποσοστού των τελευταίων σε καφέ. Αυτά τα μπεζ λιποκύτταρα αναφέρονται ως brite (brown in white) λιποκύτταρα. Σύμφωνα με την Κλινική του Κλίβελαντ, αυτά τα κύτταρα καίνε θερμίδες για να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματος μετατρέποντας τα λευκά λιποκύτταρα σε καφέ. Πιο πρόσφατα βρέθηκε ότι ο υποθάλαμος του εγκεφάλου είναι αυτός που δίνει την εντολή να μετατραπούν τα λευκά λιποκύτταρα σε καφέ. Στη μελέτη του Πανεπιστημίου Ιατρικών Επιστημών του Πόζναν στην Πολωνία αναφέρθηκε ότι στον λιπώδη ιστό, η ιρισίνη (μια ορμόνη που εκτελεί βασικές ενέργειες στον μεταβολισμό ολόκληρου του σώματος, την οποία εκκρίνουν οι μύες κατά την εξάσκηση) διεγείρει τη διαδικασία που διαμορφώνει σε καφέ τα μπεζ πρόδρομα λιποκύτταρα [1], τα οποία υπάρχουν μέσα στα λευκά λιποκύτταρα και προωθεί την καύση θερμίδων.
Καλό λίπος εναντίον κακού λίπους – Μια ανασκόπηση[2] σε διάφορες μελέτες έδειξε ότι το καφέ λίπος καίει θερμίδες και μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και στη βελτίωση των επιπέδων ινσουλίνης, μειώνοντας τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην απομάκρυνση των λιπιδίων από το αίμα, μειώνοντας τον κίνδυνο για υπερλιπιδαιμία.
Πώς λοιπόν η αύξηση ενός είδους λίπους μάς βοηθά να μειώσουμε το είδος του λίπους που θέλουμε να χάσουμε; Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, η Melissa Prest, D.C.N, R.D.N., εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας και μέλος του Prevention’s Medical Review Board μάς συμβουλεύει:
1. Έκθεση στο κρύο: Η έκθεση σε ψυχρότερες θερμοκρασίες, σε ελεγχόμενο χρόνο, μπορεί να ενεργοποιήσει το σώμα μας να δημιουργήσει περισσότερο καφέ λίπος. Μια μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Investigation, εξέτασε 12 νεαρούς άνδρες που είχαν στον οργανισμό τους χαμηλότερες από τις μέσες ποσότητες ενεργού καφέ λίπους, στους οποίους ζητήθηκε να κάθονται σε δωμάτιο με θερμοκρασία 17 βαθμών Κελσίου για δύο ώρες την ημέρα για έξι εβδομάδες. Έκαψαν επιπλέον 108 θερμίδες στο κρύο σε σύγκριση με τις κανονικές θερμοκρασίες εσωτερικού χώρου. Ακόμα καλύτερα, μετά από έξι εβδομάδες το σώμα τους έκαιγε επιπλέον 289 θερμίδες στο κρύο.
2. Άσκηση: Η τακτική άσκηση και η σωματική δραστηριότητα βοηθά στην αύξηση της ιρισίνης, η οποία μπορεί να μετατρέψει το λευκό λίπος σε καφέ λίπος. Οι διαφορετικοί τρόποι άσκησης, η ένταση, η συχνότητα και ο χρόνος επηρεάζουν όλα τα επίπεδα ιρισίνης. Ως αποτέλεσμα της ανάλυσης των επιδράσεων διαφόρων τρόπων άσκησης στην έκκριση ιρισίνης, προτείνονται προγράμματα άσκησης που παράγουν υψηλότερα επίπεδα έκκρισης ιρισίνης. Μια μελέτη[3] διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έκαναν πιο καθιστική ζωή παρήγαγαν λιγότερη ιρισίνη από εκείνους που ασκούνταν πιο συχνά.
3. Μελατονίνη: Η παραγωγή της ορμόνης μελατονίνης στο σώμα μας βοηθά στη ρύθμιση του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης, αλλά επίσης μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Pineal Research διαπίστωσε ότι αυξάνει την παρουσία μπεζ λίπους, το οποίο είναι παρόμοιο με το καφέ λίπος στην ικανότητα του να καίει θερμίδες. Ενώ ίσως μπούμε στον πειρασμό να πάρουμε ένα συμπλήρωμα μελατονίνης, οι ειδικοί λένε ότι είναι καλύτερο να διεγείρουμε τη φυσική παραγωγή μελατονίνης του οργανισμού μας αποφεύγοντας τη νυχτερινή έκθεση μας στο φως από τηλεοράσεις, υπολογιστές και άλλες οθόνες και καταναλώνοντας τροφές πλούσιες σε μελατονίνη, όπως αμύγδαλα, ντομάτες, κεράσια, κάρδαμο και κόλιανδρο.
4. Ισορροπημένη διατροφή – Όχι στη λιμοκτονία, όχι στην υπερφαγία: Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι οι νευρώνες του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την πείνα μάς ειδοποιούν όταν έχουμε χορτάσει. Ερευνητές στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ ανακάλυψαν ότι αυτοί οι νευρώνες μπορούν πραγματικά να ωθήσουν το λευκό λίπος να γίνει καφέ. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση πολύ λίγων θερμίδων εμπόδιζε το λευκό λίπος να γίνει καφέ, ενώ η κατανάλωση αρκετής ποσότητας για να ικανοποιήσει την πείνα – προκαλώντας έτσι την ενεργοποίηση των νευρώνων – είχε σαν αποτέλεσμα το λευκό λίπος να γίνει καφέ. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι η υπερκατανάλωση τροφών όχι μόνο αυξάνει το λευκό λίπος, αλλά παρεμποδίζει επίσης την ικανότητα του καφέ λίπους να καίει θερμίδες.
ΠΗΓΕΣ:
· https://pubmed.ncbi.nlm.nih.
· https://www.readcube.com/
· https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
· https://www.healthline.com/
· https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
· https://www.prevention.com/
[2] Brown and Beige Fat: Molecular Parts of a Thermogenic Machine https://watermark.silverchair.
[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
*Οι αδιποκίνες ή αδιποκυτοκίνες (ελληνικά adipo= λίπος, cytos=κύτταρο, και kinos= κίνηση) είναι κυτοκίνες (πρωτεΐνες σηματοδότησης κυττάρων) που εκκρίνονται από τον λιπώδη ιστό. Ορισμένες συμβάλλουν σε μια κατάσταση φλεγμονής που σχετίζεται με την παχυσαρκία ή στην ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου, μίας πλειάδας ασθενειών που περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, τον διαβήτη τύπου 2, τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την αθηροσκλήρωση. Η πρώτη αδιποκίνη που ανακαλύφθηκε ήταν η λεπτίνη το 1994. Από τότε, εκατοντάδες αδιποκίνες έχουν ανακαλυφθεί. (https://en.wikipedia.org/
Δέσποινα Ιωαννίδου
Δημοσιογράφος, Προπονήτρια Σωματικής Διάπλασης
(Bodybuilding & Fitness) της Γεν. Γραμματείας Αθλητισμού
